Pacjenci stomatologiczni w coraz większym stopniu są świadomi zagrożenia, jakim jest próchnica zębów – i to ona wydaje się być najczęstszym powodem, dla którego zgłaszają się do swojego dentysty. Niestety, stosunkowo niewielu z nich zdaje sobie sprawę z tego, jak częste są choroby dziąseł i chore przyzębie, tym samym nie ukierunkowując swoich działań na profilaktykę, a gdy problem już się pojawi – ignorują go, uważając za sprawę nieistotną.

Jak rozpoznać chore przyzębie?

Po raz pierwszy krwawienie dziąseł pojawia się najczęściej w trakcie szczotkowania zębów. Część pacjentów w ogóle go nie zauważa, cześć obarcza winą zbyt twardą lub zbyt mocno dociskaną podczas mycia szczoteczkę, tym samym nie doszukując się prawdziwej przyczyny tego stanu. Dopiero powtarzające się, występujące nawet przy jedzeniu albo – co gorsza – samoistne krwawienia zmuszają ich do szukania pomocy w gabinecie stomatologicznym.

Najczęstszą przyczyną zapalenia dziąseł jest czynnik bakteryjny, czyli niespecyficzna płytka bakteryjna naddziąsłowa, która już w ciągu tygodnia może wywołać stan chorobowy (1) klinicznie objawiający się zaczerwienionymi, obrzmiałymi dziąsłami, o zmienionym kształcie i konsystencji, bolesnymi i podatnymi na krwawienie. Jednakże nawet przy bardzo dobrej higienie stan zapalny może się pojawić jako wypadkowa sprzyjających chorób ogólnoustrojowych, takich jak stan obniżonej odporności, cukrzyca, zaburzenia hormonalne, białaczka choroby sercowo-naczyniowe czy w zespole Downa.

Diagnostyka zapaleń dziąseł opiera się na wywiadzie oraz badaniu klinicznym pacjenta. Wywiad powinien obejmować uzyskanie od pacjenta jak najwięcej informacji dotyczących zmian w wyglądzie i funkcji tkanek otaczających zęby z uwzględnieniem ewentualnej powtarzalności incydentów chorobowych. Badanie kliniczne opiera się na analizie wskaźników – zarówno higieny (na przykład API, OHI), jak i pomiarze utraty przyczepu łącznotkankowego CAL oraz krwawienia przy sondowaniu BoP. Przy podejrzeniu zapalenia przyzębia należy rozszerzyć diagnostykę o badanie głębokości kieszonek PD oraz RTG w celu oceny poziomu utraty kości wyrostka zębodołowego. W celu rozróżnienia, czy mamy do czynienia z zapaleniem dziąseł czy przyzębia, można posłużyć się prostą różnicującą klasyfikacją Offenbachera i wsp. (2), która jednak nie jest tak precyzyjna, jak klasyfikacja uznawana przed AAP.

Oczywistym jest, iż lepiej zapobiegać chorobie niż leczyć jej objawy, stąd należy zrobić wszystko, aby nie dopuścić do rozwoju zapalenia dziąseł, które może stanowić wstęp do dużo poważniejszego stanu, jakim jest zapalenie przyzębia.

Jak w takim razie można pomóc pacjentowi, jak zabezpieczyć go przed chorobą?

Jak zwykle, kluczowa jest rozmowa z pacjentem i pewność, iż zna on czynniki ryzyka, gdyż bez tego żadne działania profilaktyczne lub naprawcze nie mają szansy być skuteczne. Kolejnym krokiem powinna być solidna profesjonalna higienizacja jamy ustnej obejmująca usunięcie złogów (skaling), zarówno nad- i poddziąsłowych, będących głównymi rezerwuarami drobnoustrojów oraz pouczenie o konieczności bezwzględnego utrzymania tego stanu. Niezbędne są regularne wizyty u stomatologa, który będzie weryfikował stan miejscowy oraz jego ewentualną poprawę lub pogorszenie, a jednocześnie nieustannie motywował pacjenta do pracy.

Wydaje się, że w gabinecie możemy dla pacjenta zrobić bardzo wiele. Jednakże to pacjent poprzez swoje postępowanie w znacznej mierze decyduje o rozwoju lub późniejszym przebiegu choroby – przekłada się na to bowiem jego styl życia, nawyki żywieniowe, ale przede wszystkim – nawyki higieniczne. I choć pacjent wykonuje je sam, to do dentysty należy odpowiednie przygotowanie go poprzez instruktaż technik oczyszczania jamy ustnej, a także pomoc w doborze preparatów najlepiej dostosowanych do potrzeb.

W związku z tym, że choroby dziąseł i przyzębia są coraz liczniej i trafniej diagnozowane, na rynku pojawia się coraz więcej preparatów mających skutecznie wspomagać ich leczenie. Nic więc dziwnego, iż pacjenci mogą czuć się zagubieni i mieć trudności z wyborem tego właściwego.

Ważne jest, aby preparat który polecimy był skuteczny dzięki dużej zawartości związków antybakteryjnych, co przełoży się na skuteczne niwelowanie płytki bakteryjnej, która jest głównym czynnikiem ryzyka. Powinien wykazywać też działanie przeciwzapalne oraz łagodzące. Niezbędna jest też odpowiednia zawartość łatwo przyswajalnego przez tkanki zęba fluoru w celu zapobiegania próchnicy, zarówno szkliwa jak i cementu, gdyż w chorobach dziąseł często dochodzi do recesji i odsłaniania korzeni zębów, które są zdecydowanie bardziej podatne na procesy demineralizacji, niż szkliwo. Pacjenci zwracają uwagę na jeszcze jeden aspekt – szybki efekt niwelowania krwawienia przy szczotkowaniu. Istotna z punktu widzenia pacjenta jest też niewygórowana cena i dostępność produktu.

Jednym z preparatów spełniających powyższe wymagania jest Meridol Parodont Expert, pasta do zębów przeznaczona do codziennego stosowania u osób powyżej 7. roku życia. Jej potwierdzona badaniami klinicznymi skuteczność w połączeniu z przyjemnym, lekko miętowym smakiem sprawia, iż dla wielu pacjentów staje się remedium na istniejące stany zapalne oraz tarczą ochronną przed ich nawracaniem. Aby mycie zębów było jak najmniej traumatyczne dla tkanek w stanie zapalnym, dobrze jest wybrać delikatną szczoteczkę o cienkim włosiu, która dobrze oczyści, a jednocześnie nie podrażni. Dzięki odpowiednio zaprojektowanym włóknom, szczoteczka Meridol będzie dodatkową pomocą w utrzymaniu higieny delikatnych dziąseł, a jej małą główka umożliwi dotarcie do wszystkich obszarów jamy ustnej. Warto pamiętać, że im mniej uciążliwe będzie szczotkowanie zębów, tym chętniej i dokładniej pacjent je wykona.

Bez względu na to, czy mamy do czynienia z pacjentem pierwszorazowym, czy korzystającym stale z naszej opieki, nie traćmy czujności – zwracajmy uwagę nie tylko na ubytki próchnicowe, ale i na przyzębie oraz śluzówki – nierzadko potrafią powiedzieć nam o zdrowiu pacjenta to, czego on sam nam nie powie. Nie zapominajmy również o analizie miejscowych oraz ogólnoustrojowych czynników ryzyka chorób jamy ustnej odrębnych dla każdego pacjenta a wynikających z przeprowadzonego wywiadu, aby poprzez odpowiednią profilaktykę nie dopuścić do ich rozwoju.

Zapobieganie chorobom tkanek miękkich jamy ustnej wcale nie jest takie trudne – możemy dla pacjenta zrobić bardzo wiele stosunkowo niewielkim nakładem pracy, a w połączeniu z dobrą higienizacją przy pomocy skutecznych środków zapewnić mu zdrowie i komfort na długi czas, dając tym satysfakcję i zadowolenie i sobie, i co najważniejsze – pacjentowi.

Piśmiennictwo:

1. Wolf H, Klaus E, Rateitchak K.: Periodontologia. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2006, s. 23.
2. Górska R.: Periodontologia współczesna. Wydawnictwo Med Tour Press International, wydanie I, Otwock 2013, s. 121.